Plany ochrony silosów jądrowych w sieci. Dziennikarze wykorzystali błąd Rosjan
Dokładny plan centralnego budynku ochrony silosu jądrowego i innych obiektów, wymogi konstrukcyjne, lista akceptowalnych materiałów i wiele innych detali dotyczących modernizacji bazy rosyjskich wojsk strategicznych. Takie dokumenty udało się zdobyć zachodnim dziennikarzom.
Sekrety Rosjan znaleźli i ściągnęli Duńczycy z organizacji reporterów śledczych „Danwatch”, a pomagali im je analizować też Niemcy z tygodnika „Der Spiegel”. Dokumentów mają być łącznie dwa miliony i dotyczyć wielu obiektów Strategicznych Wojsk Rakietowych w całej Rosji. – Materiały tego rodzaju to najcenniejsze dane wywiadowcze. Jeśli wiesz, jak poprowadzone są kable z prądem, czy gdzie przyłączone są rury doprowadzające wodę, jak to wszystko jest zaplanowane i współdziała, to możesz znaleźć mocne i słabe punkty oraz zaplanować atak – skomentował Philip Ingram, emerytowany pułkownik brytyjskiego wywiadu.
Zobacz wideo
Furtka poprzez przetargi dla budowlańców
Spośród masy pozyskanych dokumentów opisane i pokazane zostały te dotyczące prac budowlanych prowadzonych w ramach gruntownej modernizacji silosów 13. Dywizji Rakietowej rozmieszczonych wokół miasta Jasny w obwodzie Orenburskim, położonym na granicy z Kazachstanem na południe od Uralu. Prace budowlane są tam prowadzone już od końca poprzedniej dekady. Dywizja nominalnie jest uzbrojona w stare radzieckie ciężkie rakiety międzykontynentalne R-36M Wojewoda, lepiej znane pod zachodnim oznaczeniem Satan. Jednocześnie w części (prawdopodobnie w kilkunastu) silosów od 2019 roku są również stare radzieckie pociski UR-100N z nowymi hipersonicznymi szybowcami Awangard. Docelowo cała dywizja ma zostać przezbrojona na nowe ciężkie rakiety RS-28 Sarmat, ale prace nad nimi mają opóźnienie i sprawiają problemy. W 2024 roku jeden z prototypów eksplodował w silosie podczas startu.
W ramach ogólnej modernizacji rosyjskich Strategicznych Wojsk Rakietowych obiekty dywizji w Jasnym przechodzą od ubiegłej dekady poważną rozbudowę i unowocześnienie, mającą nie tylko odnowić poradziecką infrastrukturę, ale też przygotować ją na nowe rakiety. Wszystko to wymaga przetargów, a te wymagają pokazania potencjalnym wykonawcom projektów i wymagań. To było furtką do pozyskania dokumentów przez zachodnich dziennikarzy. Nie podali oni, na jakich dokładnie portalach je znaleźli, ale być może chodzi o federalną platformę przetargową „zakupki.gov.ru”. Rosyjskie wojsko miało do 2015 swoją oddzielną Rosoboronpostawka, ale została zamknięta jako nieskuteczna i ujawniająca za wiele detali. W 2020 roku Moskwa dodatkowo zaostrzyła przepisy odnośnie przetargów związanych z obronnością, celem ochrony informacji niejawnych. Docelowo wszystkie wojskowe zamówienia miały być procedowane wyłącznie za pomocą specjalnego nowego portalu Ministerstwa Obrony, dostępnego tylko dla certyfikowanych podwykonawców. Duńscy dziennikarze piszą jednak, że teoria to jedno, ale w praktyce wiele przetargów i związanych z nimi dokumentacji umieszczano jednak nadal na platformie publicznej. Pomimo zaostrzonych zasad dostępu do nich, udało im się je masowo znajdywać i ściągać. Skupili się na tych dotyczących Strategicznych Wojsk Rakietowych.
Rosjanie nigdy nie umieszczali w takich miejscach szczegółowych informacji na temat samej broni, ale na temat jej remontów i całej infrastruktury z nią związanej. To właśnie pokazali Duńczycy. Ujawnione przez nich i opisane dokumenty dotyczą głównie systemu ochrony silosów 13. Dywizji. Wszystkie są rozrzucone na znacznej przestrzeni wokół miasta Jasny. Każdy jest małą fortecą. Dookoła są trzy płoty pod napięciem, do tego system czujników sejsmicznych wykrywających drgania ziemi. W centrum jest natomiast połączenie strażnicy, bunkra, budynku socjalnego i wejścia do podziemnych korytarzy łączących silos i pozostałe budynki na chronionym terenie. Sądząc z opisu i kształtu głównym przeznaczeniem obiektu, jest być umocnionym stanowiskiem strzeleckim na wypadek ataku dywersantów, skąd żołnierze ochrony mogą obserwować i ostrzeliwać całą okolicę. Podobne charakterystyczne okrągłe budynki są widoczne obok innych zmodernizowanych silosów 13. Dywizji.
Duńczycy twierdzą, że pozyskane przez nich dokumenty zawierają wiele szczegółów technicznych. Takich jak rysunki techniczne budynku, różnych jego elementów jak drzwi, system wentylacji czy rur oraz okablowania. – To, że byliście w stanie znaleźć takie dokumenty w sieci, świadczy moim zdaniem o poważnym zaniedbaniu ze strony Rosjan. Takie informacje związane z najważniejszymi programami zbrojnymi nigdy nie powinny być publiczne dostępne. W żaden sposób i w żadnej formie – twierdzi Ingram. – Tego rodzaju informacje Rosja w sposób oczywisty wolałaby trzymać w tajemnicy. Nie dlatego, że ich ujawnienie ogranicza wartość silosów, ale potencjalnie czyni je bardziej wrażliwymi na atak – mówi natomiast Tom Roseth, główny wykładowca ds. wywiadu na Norweskim Uniwersytecie Sił Zbrojnych.
Modernizacja bardziej jawna niż by Rosjanie chcieli
Duńczycy nie ujawnili więcej dokumentów, ani nie udostępnili ich do wglądu. Twierdzą jednak, że ich ogromna ilość i zawartość świadczy o szeroko zakrojonym programie modernizacji rosyjskiego arsenału jądrowego. Samo w sobie nie jest to zaskoczeniem. Rosja systematycznie od początku wieku inwestuje znaczne środki w ten cel. Trwa stopniowe wycofywanie poradzieckich rakiet i zastępowanie ich nowszymi RS-12 Topol-M i RS-24 Jars. Dodatkowo pojawiły się wspomniane Awangardy. Docelowo mają być jeszcze ciężkie Sarmat, ale na razie nie ma pewności, kiedy Rosjanom uda się je dopracować. Nie ma rozbudowy jeśli chodzi o ilość, bo to ogranicza ciągle obowiązujący traktat Nowy START, ograniczający rozmiary arsenałów jądrowych USA oraz Rosji do 1550 głowic i 800 ich nosicieli. Cały wysiłek jest skupiony na odnowieniu radzieckiej spuścizny, która została ograniczona organizacyjnie do trzech armii rakietowych. Jedna z dowództwem we Włodzimierzu w europejskiej części Rosji, druga w Orenburgu na pograniczu Europy i Rosji (jej częścią jest 13. Dywizja), a trzecia w Omsku na Syberii, około tysiąca kilometrów na wschód.
To, co podkreślają dziennikarze duńscy i niemieccy w kontekście znalezionych dokumentów, to dość częsta obecność w nich produktów marek zachodnioeuropejskich. Na przykład zawory i pompy duńskiej firmy Danfoss, czy materiały izolacyjne firmy Rockwool. Niemcy zwracają uwagę zwłaszcza na swoją firmę Knauf, produkującą między innymi płyty gipsowo-kartonowe. Ogólnie w dokumentach i planach prac budowlanych na rzecz 13. Dywizji mają wielokrotnie przewijać się nazwy firm z Danii, Niemiec, Francji, Włoch, Holandii i Szwajcarii. Część zamówień dotyczy już okresu po inwazji na Ukrainę w 2022 roku. Projektanci w wielu miejscach konkretnie oczekują zastosowania produktów zachodnich marek, albo ich odpowiedników jakościowych. W praktyce nie musi to oznaczać naruszania sankcji, bo większość wspomnianych produktów może pochodzić z rosyjskich fabryk tychże firm, które przed wojną opanowały znaczną część rosyjskiego rynku materiałów budowlanych. Część z nich funkcjonuje nadal, jak na przykład te koncernu Knauf, choć formalnie w oderwaniu od centrali w Niemczech.
Ujawnione przez Duńczyków materiały nie stanowią jakiegoś katastrofalnego naruszenia rosyjskich tajemnic. Nie wspomnieli słowem, aby były w nich jakieś informacje dotyczące samych rakiet i ich silosów. Gdyby zostały ujawnione takie tajemnice, to byłaby już bardzo poważna sprawa. Silosy są projektowane celem wytrzymywania pobliskich eksplozji jądrowych. Znanie ich dokładnych parametrów mogłoby znacznie ułatwić działanie amerykańskim planistom, którzy mogliby na przykład zyskać wyższą pewność co do tego, ile swoich głowic muszą użyć celem uzyskania wysokiej pewności zniszczenia rosyjskiego silosu. Pomimo tego opublikowane dokumenty na pewno są źródłem cennej wiedzy. Tym bardziej że ogólnie wszystko, co związane z arsenałami jądrowymi mocarstw, należy do ich największych tajemnic. Rosjanom coś ewidentnie nie wyszło.
