Krytyczna rola Chin w utrzymaniu rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego w obliczu zachodnich sankcji

Od 2022 r. kraje zachodnie nałożyły najsurowsze sankcje na Rosję, mające na celu sparaliżowanie zdolności tego kraju do utrzymania kompleksu wojskowo-przemysłowego. Sankcje te, wymierzone w szczególności w przemysł zaawansowanych technologii, miały na celu ograniczenie dostępu Rosji do zaawansowanych technologii, krytycznych komponentów i maszyn niezbędnych do produkcji sprzętu wojskowego. Nadrzędnym celem było zmniejszenie zdolności Rosji do prowadzenia wojny i spowolnienie produkcji systemów uzbrojenia i zaawansowanych technologii obronnych. Jednak pomimo surowości tych sankcji rosyjski przemysł wojskowy nie tylko przetrwał, ale w niektórych przypadkach rozkwitł – w dużej mierze dzięki strategicznemu partnerstwu z Chinami.

Tylko w 2023 roku Chiny wyeksportowały do Rosji maszyny do obróbki metali o wartości około 390 milionów dolarów, co oznacza czterokrotny wzrost w porównaniu do 94 milionów dolarów w 2022 roku. Ten dramatyczny wzrost eksportu podkreśla pogłębiającą się współpracę między chińskimi producentami a rosyjskim kompleksem wojskowo-przemysłowym, przy czym Chiny wypełniają luki pozostawione przez zachodnich dostawców, którzy wycofali się z powodu sankcji. Chińskie firmy, dzięki stałemu przepływowi precyzyjnych maszyn i towarów podwójnego zastosowania, mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia, że rosyjskie linie produkcyjne w dziedzinie obronności pozostaną sprawne.

Wpływ sankcji i poszukiwanie alternatyw przez Rosję

Sankcje nałożone na Rosję w 2022 r. były bezprecedensowe pod względem skali i dotyczyły wielu sektorów gospodarki. Eksport zaawansowanych technologii z Zachodu, zwłaszcza ze Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej, został poważnie ograniczony, odcinając Rosji dostęp do krytycznych komponentów wykorzystywanych w zaawansowanych maszynach. Technologia półprzewodnikowa, precyzyjne narzędzia i inne towary podwójnego zastosowania (produkty, które mają zarówno zastosowania cywilne, jak i wojskowe) były jednymi z najbardziej rygorystycznie kontrolowanych.

Środki te zostały specjalnie zaprojektowane w celu zmniejszenia zdolności Rosji do produkcji sprzętu wojskowego, w tym zaawansowanych systemów rakietowych, stacji radarowych i innych kluczowych technologii obronnych. Strategia polegała na stworzeniu znaczących wąskich gardeł w łańcuchu dostaw rosyjskiego przemysłu obronnego, ograniczając zdolność kraju do opracowywania, utrzymywania i produkcji zaawansowanego uzbrojenia. Oczekiwano, że sankcje wpłyną na wszystko, od produkcji samolotów i pocisków rakietowych po produkcję czołgów i artylerii.

Jednak Rosja szybko zwróciła się do alternatywnych dostawców, a Chiny stały się jej najważniejszym i najbardziej wiarygodnym partnerem w tym przedsięwzięciu. W przeciwieństwie do krajów zachodnich, Chiny powstrzymały się od nałożenia sankcji na Rosję i zajęły bardziej neutralne stanowisko w sprawie wojny na Ukrainie. Umożliwiło to chińskim producentom wkroczenie do akcji i dostarczenie Rosji krytycznych maszyn i technologii potrzebnych do utrzymania operacyjności jej przemysłu obronnego.

Rola chińskich firm we wzmacnianiu rosyjskiej produkcji wojskowej

Kilka chińskich firm odegrało kluczową rolę w dostarczaniu Rosji niezbędnych maszyn, co pozwoliło jej przemysłowi obronnemu na dalsze funkcjonowanie pomimo sankcji. Jedną z najbardziej znaczących firm jest G-WEIKE TECH CO. LTD, chińska firma specjalizująca się w zaawansowanych maszynach do cięcia laserowego. G-WEIKE dostarczyła maszynę do cięcia laserowego LF1313, wyposażoną w technologię automatycznego ustawiania ostrości, do Naukowo-Badawczego Instytutu Przyrządów Pomiarowych-Nowosybirskiego Zakładu imienia Kominternu, kluczowego rosyjskiego zakładu zaangażowanego w produkcję s-300 i s-400 systemów obrony powietrznej Triumph. Te zaawansowane systemy obrony powietrznej mają kluczowe znaczenie dla rosyjskich operacji wojskowych, zwłaszcza w zakresie obrony przed zagrożeniami z powietrza.

G-WEIKE zrealizowała łącznie 36 dostaw do tego rosyjskiego zakładu, co ilustruje trwały i ciągły charakter współpracy. Maszyny do cięcia laserowego dostarczone przez G-WEIKE mają kluczowe znaczenie dla precyzyjnej produkcji złożonych komponentów potrzebnych do tych systemów obrony powietrznej i powiązanych technologii radarowych. Bez tej technologii Rosja prawdopodobnie napotkałaby znaczne opóźnienia i przeszkody w produkcji tych systemów.

Innym znaczącym graczem jest chińska firma ZHEJIANG ZHENHUAN CNC MACHINE TOOL CO. LTD, powszechnie znana jako Z-MaT, która odegrała kluczową rolę w dostarczaniu precyzyjnych tokarek rosyjskim producentom sprzętu obronnego. Z-MaT dostarczył tokarki wyposażone w Super P30H urządzenie podające i Siemens 808D systemy CNC do Kompleksu Naukowo-Produkcyjnego „Iskra ”, który produkuje szeroką gamę sprzętu elektronicznego i radiowego wykorzystywanego w zastosowaniach wojskowych. Tokarki i systemy CNC dostarczone przez Z-MaT są niezbędne do tworzenia sprzętu radioelektronicznego, technologii obliczeniowej i urządzeń komunikacyjnych – z których wszystkie są krytycznymi elementami współczesnych działań wojennych.

Dostawy Z-MaT były ułatwiane przez firmy pośredniczące, takie jak AMG i ALTEZA, co podkreśla sieć dystrybutorów zaangażowanych w utrzymanie rosyjskiego łańcucha dostaw obronnych. Dostawy te pozwoliły rosyjskim producentom kontynuować produkcję kluczowych komponentów wojskowych, nawet gdy zachodnie firmy wycofały się z rynku.

Chińskie wsparcie państwowe i rola towarów podwójnego zastosowania

Podczas gdy wiele z tych chińskich firm jest technicznie częścią sektora prywatnego, działają one pod ścisłym nadzorem i domniemaną zgodą chińskiego rządu. Państwo chińskie sprawuje znaczną kontrolę nad sektorem prywatnym, szczególnie w branżach związanych z bezpieczeństwem narodowym i zaawansowanymi technologiami. Biorąc pod uwagę skalę tego eksportu i wrażliwy charakter towarów, jest mało prawdopodobne, aby transakcje te odbywały się bez wiedzy – lub milczącej zgody – chińskich przywódców.

Towary podwójnego zastosowania, które mają zarówno zastosowania cywilne, jak i wojskowe, były szczególnie ważne dla utrzymania rosyjskiego przemysłu obronnego. Na przykład, SINO MACHINERY CO. LTD dostarczyła zaawansowane centra obróbcze do Rosji za pośrednictwem KAMY GROUP. Te centra obróbcze są wykorzystywane w M.I. Kalinin Machine Engineering Plant, zakładzie produkującym sprzęt wojskowy, taki jak systemy rakietowe Buk. System Buk, jeden z głównych rosyjskich systemów rakietowych ziemia-powietrze, jest kluczowym elementem strategii obrony powietrznej. Chińskie centra obróbcze są niezbędne do produkcji precyzyjnych części używanych w tych systemach.

Oprócz SINO, inne chińskie firmy, takie jak JPW Tools AG i KEDE NUMERICAL CONTROL CO. LTD, dostarczyły szeroką gamę zaawansowanego technologicznie sprzętu, w tym tokarki, frezarki i centra tokarskie CNC. Narzędzia te są wykorzystywane przez rosyjskich producentów obronnych do produkcji wszystkiego, od komponentów elektronicznych po specjalistyczny sprzęt wojskowy.

Szersze implikacje dla globalnego bezpieczeństwa

Ciągłe dostawy zaawansowanych technologicznie maszyn z Chin do Rosji mają znaczący wpływ na globalne bezpieczeństwo. Utrzymując funkcjonowanie rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego, Chiny pośrednio umożliwiają Rosji kontynuowanie działań wojennych w Ukrainie. Zaawansowane systemy obrony powietrznej, technologie radarowe i systemy rakietowe produkowane przy pomocy chińskich maszyn mają kluczowe znaczenie dla zdolności Rosji do obrony swoich terytoriów i projekcji siły w regionie.

Co więcej, trwające partnerstwo między Chinami a Rosją podkreśla szersze geopolityczne dostosowanie między tymi dwoma krajami. Podczas gdy Chiny oficjalnie utrzymują neutralne stanowisko w sprawie wojny na Ukrainie, ich działania – w szczególności zezwalając swoim firmom na kontynuowanie dostaw do Rosji – sugerują chęć wspierania rosyjskich zdolności wojskowych, przynajmniej pośrednio. Pogłębiająca się współpraca między Chinami i Rosją budzi obawy o potencjalne wyrównanie globalnych struktur władzy, w których oba kraje starają się zrównoważyć wpływy Zachodu.

Odporność rosyjskiego kompleksu wojskowo-przemysłowego w obliczu bezprecedensowych zachodnich sankcji była w dużej mierze możliwa dzięki chińskiemu wsparciu. Poprzez stały przepływ zaawansowanych technologicznie maszyn i towarów podwójnego zastosowania, chińskie firmy pomogły Rosji utrzymać jej zdolności produkcyjne, szczególnie w sektorze obronnym. Tak długo, jak Chiny będą zapewniać to krytyczne wsparcie, trudno będzie zachodnim sankcjom osiągnąć w pełni zamierzony efekt. Bliska współpraca między chińskimi producentami a rosyjskimi firmami zbrojeniowymi podkreśla szersze strategiczne partnerstwo między tymi dwoma narodami, mające znaczący wpływ na globalne bezpieczeństwo i równowagę sił.

Źródło: Robert Lancing Institute