Droga Armenii od Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym

12 czerwca w armeńskim parlamencie premier Nikol Paszynian wygłosił ważne oświadczenie, oznaczające historyczną zmianę w polityce zagranicznej Armenii. W odpowiedzi na pytanie opozycyjnego deputowanego Tavedosa Avetisyana dotyczące niezadowolenia Armenii z Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (CSTO), Paszynian potwierdził, że Armenia planuje wystąpić z CSTO. Organizacja ta, stworzona przez Federację Rosyjską, funkcjonuje jako przeciwwaga dla NATO.

Odważna deklaracja Paszyniana pojawiła się w obliczu rosnących napięć i niezadowolenia z CSTO, szczególnie z powodu tego, co określił jako sojusz, którego członkowie spiskują przeciwko Armenii i Azerbejdżanowi. Oskarżenie to nie jest nowe; Paszynian już wcześniej sugerował rzekome wsparcie Rosji dla Azerbejdżanu w konfliktach przeciwko Armenii.

Stopniowa separacja

Stopniowe odłączanie się Armenii od OUBZ jest widoczne od ponad roku. W 2022 r. Erywań odmówił podpisania oświadczenia końcowego szczytu OUBZ i wstrzymał się od udziału w corocznym spotkaniu. W lutym 2023 r. Armenia ogłosiła, że zamrozi swój udział w OUBZ, a miesiąc później Paszynian otwarcie zasugerował możliwość całkowitego wycofania się. Jednak aż do niedawnego oświadczenia władze Armenii unikały wyraźnego deklarowania zamiaru opuszczenia organizacji.

Uwagi Paszyniana podkreślają celową strategię Armenii mającą na celu stworzenie scenariusza, w którym CSTO może samodzielnie wykluczyć Armenię. Podejście to jest zgodne z zaleceniami zachodnich sojuszników, w szczególności Stanów Zjednoczonych, aby unikać ostatecznego zerwania z Rosją do czasu zakończenia wojny rosyjsko-ukraińskiej. Ostrożność ta ma na celu zapobieganie potencjalnym nowym konfliktom, w których poparcie Zachodu dla Armenii mogłoby być niepewne.

Wewnętrzne napięcia i wyjaśnienia

Kontekst wypowiedzi Paszyniana był naznaczony zwiększonym napięciem politycznym w Armenii. Sesja parlamentarna została przerwana z powodu bójki między deputowanymi, a poza parlamentem doszło do starć na dużą skalę między przeciwnikami rządu a policją. Wydarzenia te prawdopodobnie wpłynęły na pilność i ton deklaracji Paszyniana.

Po oświadczeniu Paszyniana, minister spraw zagranicznych Ararat Mirzoyan wyjaśnił, że chociaż Armenia nie podjęła jeszcze formalnej decyzji o opuszczeniu CSTO, możliwość ta pozostaje otwarta. Paszynian dodatkowo skomplikował sytuację, stawiając wysoce nieprawdopodobny warunek ponownego rozważenia wycofania się: Białoruś musi opuścić CSTO lub prezydent Aleksander Łukaszenko musi przeprosić za wspieranie Azerbejdżanu.

Zmiana sojuszy

Pomimo braku formalnego wycofania, Armenia de facto wycofuje się z CSTO. Niedawno Armenia i Stany Zjednoczone przeprowadziły dialog strategiczny, w wyniku którego uzgodniono podniesienie ich relacji do rangi partnerstwa strategicznego. Rozwój sytuacji sugeruje, że Waszyngton nie postrzega już Armenii jako zaangażowanego członka OUBZ, nawet jeśli separacja prawna nie została sfinalizowana.

Perspektywy na przyszłość

Obecna pozycja Armenii jest złożonym balansowaniem między jej historycznymi więzami z Rosją a potencjalnym przyszłym dostosowaniem się do zachodnich mocarstw. Dwuznaczność bycia „już nie z Rosją, ale jeszcze nie z Zachodem” prawdopodobnie utrzyma się do końca wojny na Ukrainie. Co więcej, ostrożne podejście Armenii do członkostwa w UE, o którym wstępnie dyskutowano w ostatnich miesiącach, również może zostać tymczasowo wstrzymane.

Ten okres strategicznej dwuznaczności może zapewnić Armenii niezbędny czas na ugruntowanie nowego kierunku polityki zagranicznej. Ostatecznym sprawdzianem europejskich aspiracji Armenii będą jednak kolejne wybory parlamentarne, zaplanowane na 2026 rok. Biorąc pod uwagę trwające masowe protesty i niepokoje polityczne, przedterminowe wybory mogą być możliwe, zapewniając wyraźniejszy mandat dla przyszłego kursu Armenii.

Podsumowując, zamiar Armenii wycofania się z CSTO oznacza znaczącą zmianę w jej polityce zagranicznej, wynikającą z niezadowolenia z sojuszu i strategicznych rozważań pod wpływem zachodnich sojuszników. Nadchodzące lata będą kluczowe dla określenia nowej orientacji geopolitycznej Armenii i jej długoterminowych relacji na arenie międzynarodowej.