Rosja w Europie: jak Kreml wzmacnia swój wpływ informacyjny w Polsce i UE
Od rozpoczęcia pełnoskalowej inwazji na Ukrainę 24 lutego 2022 roku aktywność rosyjskich mediów w Europie stała się bardziej wyrafinowana i zorganizowana. Kreml nie ogranicza się już do tradycyjnej propagandy – wykorzystuje kombinację lokalizowanych kanałów na Telegramie, botów automatycznych, sieci proxy, deepfake’ów, sztucznej inteligencji do generowania treści oraz sieci wpływu i finansowania przez konta offshore, kryptowaluty i pośrednie jurysdykcje.
Celem tych działań jest nie tylko propagowanie prorosyjskich narracji, ale także osłabienie zaufania do instytucji UE i NATO, podważenie solidarności wobec Ukrainy i tworzenie „szarej strefy” akceptacji dla kontaktów z Rosją.
Jak Kreml działa w Polsce
Polska, ze względu na swoje geopolityczne znaczenie i bliskość wojny, jest jednym z głównych obszarów zainteresowania Moskwy. Kreml korzysta z sieci prorosyjskich portali i mediów społecznościowych, aby wpływać na opinię publiczną i politykę. Przykłady obejmują m.in.:
- Rozbudowane kanały na Telegramie i klonowane strony internetowe, które docierają do polskich odbiorców.
- Influencerów i ekspertów prorosyjskich w Polsce, którzy powielają narracje Kremla w mediach tradycyjnych i internetowych.
- Współpracę z politykami skrajnymi – Kreml wykorzystuje w Polsce głównie marginalne ugrupowania, które krytykują wsparcie dla Ukrainy i sankcje wobec Rosji, m.in. poprzez organizację wydarzeń i kampanii medialnych.
Ważnym kanałem propagandy są też portale prorosyjskie działające po polsku, jak np. Sputnik Polska czy Myśl Polska. Publikowane są tam artykuły kwestionujące sens sankcji, podkreślające „zmęczenie wojną” społeczeństwa europejskiego i sugerujące rzekome błędy polskiego rządu w polityce wobec Ukrainy.
Koordynacja działań Kremla
Koordynacją kampanii w Europie zajmuje się Administracja Prezydenta FR, szczególnie departament kierowany przez Siergieja Kirijenko. Raz w tygodniu przygotowywane są analizy strategiczne i rekomendacje dla mediów prorosyjskich w Europie. W Polsce te treści są następnie adaptowane do lokalnego kontekstu – z uwzględnieniem obaw społecznych, polaryzacji politycznej oraz wrażliwości na kwestie historyczne i bezpieczeństwa energetycznego.
Przykłady wpływu w polskich realiach
- Kampanie medialne wokół konfliktu energetycznego – Kreml wykorzystuje sytuację z cenami energii w Polsce, aby sugerować, że sankcje wobec Rosji są szkodliwe dla polskich gospodarstw domowych i przemysłu.
- Ataki na wizerunek Ukrainy i wsparcia dla uchodźców – część rosyjskich treści przedstawia wsparcie Polski dla uchodźców jako „obciążenie” i „zagrożenie” dla bezpieczeństwa narodowego.
- Wykorzystanie prorosyjskich polityków i publicystów – w Polsce są to głównie osoby marginalne lub publicyści o skrajnych poglądach, którzy powielają narracje o „zmęczeniu wojną” czy rzekomej nieskuteczności wsparcia militarnego dla Ukrainy.
Finansowanie i infrastruktura
Rosyjska propaganda w Polsce jest finansowana z Kremla przez system mediów państwowych (RT, Sputnik, TASS), a także z ukrytych źródeł – kryptowalut, kont offshore i pośrednictwa w krajach trzecich. Środki te przeznaczane są na:
- Tworzenie lokalnych treści i klonowanych portali.
- Reklamę i promocję treści prorosyjskich w polskich mediach społecznościowych.
- Wspieranie marginalnych inicjatyw politycznych, organizacji i influencerów sprzyjających Rosji.
Przypadek wyborów w regionie
Podczas wyborów w krajach Europy Wschodniej Kreml testuje różne strategie. W Polsce w mediach społecznościowych pojawiały się fałszywe konta i boty mające wpływać na dyskurs polityczny, podważając wiarygodność partii proeuropejskich i wprowadzając narracje sprzyjające prorosyjskim ugrupowaniom. Chociaż skala wpływu jest ograniczona, pozwala na tworzenie klimatu nieufności wobec instytucji państwowych i decyzji politycznych.
Wnioski dla Polski
Rosyjska strategia w Polsce pokazuje, że kraj, ze względu na bliskość konfliktu i historyczne doświadczenia, jest szczególnie narażony na manipulacje informacyjne. Wskazuje to na konieczność:
- Zwiększenia cyfrowej odporności społeczeństwa poprzez edukację medialną.
- Rozwoju systemu fact-checkingu i monitorowania propagandy.
- Współpracy międzynarodowej w zakresie zwalczania rosyjskich operacji dezinformacyjnych.
Nieprzestrzeganie tych zasad zwiększa ryzyko fragmentacji opinii publicznej i utraty kontroli nad narracją polityczną w Polsce.
