„Sowiecka agresja na Polskę – 17 IX 1939 r.” tematem nowej srebrnej monety kolekcjonerskiej NBP

5 września 2023 roku Narodowy Bank Polski wprowadza do obiegu srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 20 zł „Sowiecka agresja na Polskę – 17 IX 1939 r.”.

Atak Armii Czerwonej na Polskę w dniu 17 września 1939 r. był ciosem w plecy dla Polaków, którzy zacięcie walczyli od 1 września z armią III Rzeczy. Data ta stała się symbolicznym początkiem wieloletniego okresu represjonowania narodu polskiego przez Sowietów, które trwało aż do 1989 roku.

Wyjątkowy projekt z roku 1939

Autorem medalu „Rok 1939”, z którego pochodzą wizerunki wykorzystane w projekcie monety, jest znany rzeźbiarz Józef Gosławski (1908–1963).

„Projekt powstał z głębokiej wewnętrznej potrzeby twórcy – w ten sposób skomentował on tragiczny moment historyczny, którego był świadkiem. Artysta nie mógł za życia eksponować swojego dzieła, zalał gipsem złożone razem obydwie strony medalu i przechowywał je w tej formie. Dopiero w 2009 r. rodzina zdecydowała się na upublicznienie medalu.”

– wspomina losy tego wyjątkowego projektu dr Maria Anna Rudzka, historyk sztuki, w folderze towarzyszącym emisji monety.
Kompozycja na rewersie symbolicznie przedstawia wydarzenia z 17 września 1939 r. – polskiemu żołnierzowi walczącemu z niemieckim najeźdźcą wbija nóż w plecy czerwonoarmista.

Napis na awersie głosi: „WE WRZEŚNIU 1939 NAPADNIĘCI PRZEZ ARMIE NIEMIECKĄ I BOLSZEWICKĄ – MY POLACY – OFIARĄ KRWI BRONILIŚMY WOLNOŚCI LUDÓW, HONORU I RELIGII”.

Cios w plecy dla Wojska Polskiego

Sowiecka agresja na Polskę, rozpoczęta 17 września 1939 roku, była ciosem w plecy dla Wojska Polskiego, które toczyło krwawe zmagania z Niemcami. Jak wspomina prof. Wisław Wysocki w folderze poświęconym emisji monety:

– Dowództwo Wojska Polskiego, przygotowując plan na wypadek wojny z Niemcami, zakładało neutralność ZSSR, toteż pozostawione przy granicy sowieckiej siły były symboliczne. Niesprowokowana sowiecka agresja nie spotkała się więc z zorganizowanym oporem. Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza podjęły jednak walkę. (…)

Po kilkugodzinnych starciach na pograniczu polsko-sowieckim, aby zapobiec walkom, które nie dawały cienia szans na zwycięstwo Polaków, Naczelny Wódz marsz. Edward Śmigły Rydz ogłosił o godz. 22:00 dyrektywę zaczynającą się słowami:

„Sowiety wkroczyły. Nakazuję ogólne wycofanie na Rumunię i Węgry najkrótszymi drogami. Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony albo próby rozbrojenia oddziałów”.

Za decyzją unikania zbrojnej konfrontacji stała chęć zachowania własnych sił, by możliwa była kontynuacja wojny u boku sojuszniczej Francji i Wielkiej Brytanii.

Szczegółowe informacje o monecie kolekcjonerskiej:

„Sowiecka agresja na Polskę – 17 IX 1939 r.”

• nominał: 20 zł
• metal: Ag 925/1000necie
• stempel: zwykły, oksyda
• średnica: 38,61 mm
• masa: 28,28 g
• brzeg (bok): napis „Sowiecka agresja na Polskę – 17 IX 1939 r.”
• nakład: do 12 000 szt.
• Projektant: Robert Kotowicz wg projektu medalu Józefa Gosławskiego
• Emitent: NBP
• Na zlecenie NBP monety wyprodukowała Mennica Polska S.A.

Banknoty i monety kolekcjonerskie emitowane przez NBP

Banknoty i monety kolekcjonerskie NBP są emitowane z myślą o upamiętnianiu ważnych wydarzeń, wspominaniu bohaterów, wybitnych postaci i autorytetów. Emisja wartości kolekcjonerskich stanowi także okazję do rozwijania zainteresowań polską historią, kulturą, nauką i tradycją. 

Monety kolekcjonerskie są wykonywane ze złota i srebra, mogą być dodatkowo uatrakcyjnione poprzez dodanie elementów ozdobnych, wykonanych np. z bursztynu, szkła, krzemienia pasiastego czy ceramiki lub też technik dodatkowych – nadruku w technice tampondruku, druku UV, selektywnego złocenia czy matowienia laserowego.

Narodowy Bank Polski zaprasza kolekcjonerów i numizmatyków do szesnastu Oddziałów Okręgowych NBP zlokalizowanych w miastach wojewódzkich oraz do sklepu internetowego NBP: kolekcjoner.nbp.pl.

Plany emisyjne NBP

W kolejnych miesiącach 2023 r. numizmatycy i kolekcjonerzy będą mogli wzbogacić swoje zbiory m.in. monetami kolekcjonerskimi upamiętniającymi ważne dla Polski historyczne wydarzenia: „30. rocznica wycofania wojsk sowieckich z Polski”, „500. rocznica urodzin Anny Jagiellonki”, czy „Odsiecz wiedeńska”. Szczegółowe informacje o zaplanowanych emisjach monet i banknotów kolekcjonerskich na 2023 rok, datach i nominałach znajdują się są na stronie Narodowego Banku Polskiego w Planie emisji wartości kolekcjonerskich i monet okolicznościowych na 2023 r.

Źródło