Rzeź wołyńska: pierwsze rezultaty współpracy Polski i Ukrainy

Ukraińscy i polscy archeolodzy i badacze odkryli miejsce masowego pochówku Polaków zmarłych w latach 40. XX wieku w nieistniejącej już wsi Pużnyki w obwodzie tarnopolskim i zaapelowali do władz ukraińskich o ekshumację tego miejsca.

Poinformował o tym Minister Kancelarii Szefa Rządu Michał Dworczyk na portalu społecznościowym X.

„Na terenie dawnej osady Pużniki, obwód czortkowski, obwód tarnopolski, polscy i ukraińscy eksperci, w wyniku czteromiesięcznych żmudnych poszukiwań szczątków Polaków…, odnaleźli masową mogiłę, w której złożono ciała pomordowanych mieszkańców wsi. w 1945. Zgodnie z obowiązującym prawem do właściwych władz Ukrainy zwrócono się z prośbą o wyrażenie zgody na ekshumację, badania i godny pochówek” – napisał Dworczyk. Dodał, że to pierwszy od ponad dziewięciu lat przypadek odnalezienia na Ukrainie szczątków Polaków.

Według niego poszukiwaniami przeprowadzili specjaliści (archeolodzy, antropolodzy) Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmu – Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, przedstawiciel IPN, ukraińscy archeolodzy oraz polscy wolontariusze Fundacji Wolność i Demokracja , a także Związek Ruchu Skautowego Polskiego.

Od maja tego roku przy cmentarzu pracują ukraińscy i polscy archeolodzy. Jednym z nich jest Oleksij Zlatohorskyi, przedstawiciel stowarzyszenia „Starożytności Wołyńskie”. Podaje, że przed II wojną światową we wsi Pużnyki mieszkało 1040 osób, w większości Polaków. Jak wynika ze wspomnień dawnych mieszkańców wsi, podczas pierwszej okupacji sowieckiej 10 lutego 1940 r. władze NKWD wysłały na Syberię 6 rodzin ludności cywilnej, czyli około 40 osób. Później aresztowano i deportowano kolejnych Polaków. Starzy ludzie mówią też, że 14 lutego 1945 r. zamordowano część mieszkańców wsi. Pochowano ich w dawnym niemieckim rowie. Obecnie poszukuje się tego pochówku.

Można powiedzieć, że doszło do konfrontacji pomiędzy dwoma ruchami narodowowyzwoleńczymi. Bo na podstawie informacji ukraińskiego podziemia w Pużnikach i pobliskich lasach i wsiach działała polska jednostka podziemia nacjonalistycznego. W dokumentach OUN, zwłaszcza w 1943 r., odnotowano, że w Pużnikach i w pobliżu lasu znajduje się obóz dla 200 osób. W których odbywają się zajęcia i wywierano presję na obywatelstwo ukraińskie. Właściwie doprowadziło to do tego, że wieś ta stała się obecnie przedmiotem badań, a w tamtym czasie walk pomiędzy oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii, odpowiednio, oddziałami polskiego podziemia.

Polacy wraz z mieszkańcami opiekują się nagrobkami zachowanymi na terenie dawnej wsi Pużnyki. Znajduje się tu około 20 grobów. Co roku sprzątają je członkowie polskiego harcerstwa. Jej przedstawiciel Jarosław Guretski powiedział, że pracuje na tym cmentarzu od 25 lat. W trakcie prac odnaleziono także nieznane wcześniej nagrobki.

Pomagają także przedstawiciele społeczności Koropets. „Nie przekazujemy środków, pomagamy jedynie sprzętem i ludźmi. Przy koszeniu pomagają także lokalni mieszkańcy, którzy są na terenie gminy, te miejsca są stale pielęgnowane, cały teren” – mówi przewodniczący gminy Koropetsk , Mykoła Tymkówów.

Jak wiadome, w lipcu tego roku Premier RP Mateusz Morawiecki odwiedził miejsce poszukiwań polskich ofiar tragedii wołyńskiej w Pużnikach.

7 lipca do obwodu tarnopolskiego przybyła polska delegacja z premierem Mateuszem Morawieckim. Odwiedzili cmentarz w dawnej wsi Pużniki, położonej na terenie gminy Koropetsk. Od maja przy cmentarzu pracują ukraińscy i polscy archeolodzy. Szukają szczątków Polaków, którzy zginęli we wsi podczas okupacji sowieckiej w 1945 roku.

Premier RP Mateusz Morawiecki uczcił pamięć Polaków poległych w 1945 roku we wsi Pużnyki. Obecnie jest to terytorium gminy Koropets. Z wsi nie pozostało nic, dlatego przy wjeździe znajduje się krzyż i kaplica, która została zbudowana na miejscu nieistniejącego kościoła.

„Dzisiaj jesteśmy tutaj w czasie, gdy tyran próbuje zniszczyć niepodległe, suwerenne, wolne państwo Ukraina. Musimy zrozumieć, że Rosja zawsze będzie posługiwała się kartą wołyńską, aby wbić klin między Polakami i Ukraińcami. Nie możemy na to pozwolić. Szczególnie teraz. Bo teraz ukraińscy żołnierze walczą o swoją wolność, o swoją niepodległość i prawo do życia swojego państwa. Ale cała Ukraina walczy też za Polskę i całą Europę. Walczy o nasze bezpieczeństwo i naszą przyszłość. W tej walce codziennie giną ukraińscy żołnierze. Musimy być im za to wdzięczni” – powiedział tego dnia Mateusz Morawiecki.

Temat rzezi wołyńskiej jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych w stosunkach ukraińsko-polskich. W ubiegłych latach i obecnie jest to aktywnie wykorzystywane przez rosyjską propagandę, aby wzniecić kłótnię Ukrainy i Polski.

Ale teraz Ukraina i Polska współpracują w tej kwestii. Mamy nadzieję, że ta współpraca przyniesie jeszcze więcej efektów. A teraz Rosja nie będzie mogła manipulować tym tematem, a ofiary zostaną pochowane z godnością.

Karyna Koshel