Czechy i Polska: jak zmieniły się stosunki międzypaństwowe?

Jak wojna Rosji z Ukrainą zmieniła Polskę, stosunki czesko-polskie, stosunki między Polską a Węgrami? Polska bała się, że Rosjanie pójdą dalej, a Czechy nagle stały się nowym „bratem”.

Ambasador Czech w Polsce Jakub Dürr opowiada o reakcji Polaków na rozpoczęcie zakrojonej na szeroką skalę inwazji wojsk moskiewskich na Ukrainę. Także o tym, jaka jest obecnie atmosfera w kraju, który obok Czech jest jednym z tych, które udzielają Ukrainie najwięcej pomocy. Następnie chwali stosunki między rządami Polski i Czech, które od czasu podpisania umowy w sprawie kopalni Turov uległy znacznej poprawie. Ale haczykiem są tutaj Węgry, które do niedawna były „siostrzeńcem” Polski.

„Byłem w Polsce i widziałem absolutnie niewiarygodną, ​​wcale nie przesadzam, reakcję polskiego społeczeństwa. Polacy, jak często mówią, mają otwarte serca i otwarte drzwi. Każdy wiejski dom lub mieszkanie, które było po prostu puste, nagle nadawało się do użytku. Solidarności, jaką polskie społeczeństwo wykazało wobec Ukrainy, nie da się tak naprawdę porównać z niczym innym. Chyba że tylko z Czechami. Pod tym względem Polska postrzegała Czechy jako drugi najbardziej wspierający kraj. W polskim sensie niestety kraje zachodnie nie były postrzegane tak mocno, bo nie zrobiły tyle, co my, Czesi i Polacy. Po 24 lutego świat się zmienił, a Polska stała się zupełnie innym krajem”.

Podobnie jak Polska, w tym roku Czechy wyraźnie zadeklarowały swoje aktywne stanowisko wobec wojny, którą Rosja rozpętała przeciwko Ukrainie. Czeski prezydent powiedział, że ukraińscy żołnierze wykonują tytaniczną pracę, aby zapewnić Ukraińcom spokojne życie. Ta praca jest wykonywana na linii frontu i na tyłach, gdzie żołnierze doskonalą swoje umiejętności niszczenia najeźdźców.

Prezydent Czech Petr Pavel powiedział w rozmowie z Politico, że przedłużanie wojny na Ukrainie jest korzystne dla Chin. Według niego nie można ufać Chinom, że będą pośredniczyć w zaprowadzeniu pokoju między Rosją a Ukrainą. Rosyjski minister spraw zagranicznych Serhij Ławrow był oburzony słowami prezydenta Czech Petra Pavela, że ​​Chiny nie mogą być mediatorem w wojnie, bo jest to korzystne dla Pekinu. Jednak Praga szybko zareagowała.

„Wypowiedzi klauna Ławrowa na temat naszego prezydenta, prezydenta Pawła, są śmieszne. Rosja jest państwem terrorystycznym, a jej kierownictwo powinno stanąć przed międzynarodowym trybunałem” – napisał na Twitterze czeski minister spraw zagranicznych Jan Lipavsky w odpowiedzi na komentarze Ławrowa.

Podobnie jak w Polsce, w Czechach zmienił się stosunek do Węgier. Bliskie niegdyś stosunki Polski z Węgrami „bardzo się zmieniły” ze względu na stanowisko Budapesztu w sprawie Ukrainy – powiedział premier Mateusz Morawiecki.

„Nasze stosunki z Węgrami bardzo się zmieniły ze względu na stanowisko Węgier wobec Ukrainy i Rosji… Kiedyś mieliśmy bardzo silną współpracę na poziomie Grupy Wyszehradzkiej [Czechy, Węgry, Polska i Słowacja], teraz jest to znacznie mniej” — powiedział Morawiecki w Waszyngtonie, Reuters.

Według niego format Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry) istnieje, ale konieczne jest bardzo jasne wyjaśnienie kwestii związanych z agresją Rosji na Ukrainę.

Węgry w osobie premiera Viktora Orbána i szefa dyplomacji Petera Siyarta od dawna demonstrują swój przychylny stosunek do Kremla. Od początku inwazji rosyjskiej na pełną skalę Budapeszt wygłasza oświadczenia sprzeczne z ogólnym stanowiskiem UE popierającym Ukrainę. W zamian Polska udziela Kijowowi militarnego i humanitarnego wsparcia w walce z rosyjską agresją.

Polska i Czechy nie zgadzają się ze stanowiskiem Węgier w sprawie agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę i czekają na jednoznaczne potępienie przez Budapeszt działań Kremla.

Jeszcze rok temu czeski premier Fiala podkreślał też, że Praga będzie próbowała przekonać Budapeszt, że to stanowisko jest „jasne, zrozumiałe i zgodne z tym, co uważa się za stosowne potępić to, co Rosja robi na Ukrainie”. Premier RP Morawiecki poinformował również, że wspólnie z Fialą podjęto decyzję o zwróceniu się do Komisji Europejskiej o przyznanie nowych środków na wsparcie Ukraińców, którzy uciekli przed wojną i przebywają na terytorium innych państw, w szczególności Polski i Republika Czeska.

Komentarz na ten temat przedstawił znany ekspert Daniel Veselý, redaktor internetowego dziennika „Britské listy”.

Jak zmieniły się stosunki między Polską a Czechami w tym, bez przesady, trudnym roku?

Rosyjska inwazja na Ukrainę zbliżyła do siebie kraje Europy Wschodniej, a premier Morawiecki powiedział, że stosunki między Czechami a Polską mogą być najlepsze od dłuższego czasu. Praga i Warszawa nawiązują też głębsze więzi gospodarcze w odpowiedzi na agresję Kremla, np. w obszarze bezpieczeństwa energetycznego. Ogólnie rzecz biorąc, Polska i Czechy zjednoczyły się w swoim poparciu dla Ukrainy, zwłaszcza na poziomie politycznym.

Jak wojna Rosji z Ukrainą zmieniła Czechy i stosunki Czech z Węgrami?

W Czechach nastroje społeczne spolaryzowały się po inwazji rosyjskiej, a przytłaczająca większość społeczeństwa kibicowała Ukraińcom. Dyskurs publiczny jest jednak całkowicie zdominowany przez myśl, że nuklearną Rosję można pokonać, bagatelizując lub wyśmiewając stanowiska wzywające do dyplomatycznego rozwiązania wojny ukraińskiej. Wkrótce po inwazji rząd nakazał blokowanie tak zwanych prorosyjskich stron internetowych, a kilka osób jest ściganych za ustne wspieranie reżimu Putina. Wielu zwykłych ludzi jest zmęczonych twardą, prowojenną propagandą rządu, która jest tradycyjnym przejawem neoliberalnego rządu, grającego na korzyść oligarchów i ultrabogatych, podczas gdy jej cięcia uderzają w mniej zamożnych i biedny najtrudniej.

Choć poprzedni czeski premier Andrej Babiš twierdził, że jest przyjacielem Orbána, nowy konserwatywny czeski rząd praktycznie podąża za swoim poprzednikiem w jego proorbańskiej polityce. Prezydent Pavel jest znacznie bardziej krytyczny wobec węgierskiego rządu niż gabinetu Fiali. Najwyższy urzędnik konstytucyjny Republiki Czeskiej na próżno apeluje, by Republika Czeska przyłączyła się do pozwu Komisji Europejskiej przeciwko Węgrom w związku z ustawą dyskryminującą osoby LGBT+. Czeskie liberalne społeczeństwo, w tym czołowi eksperci i intelektualiści, ostro skrytykowało Węgry Orbána za ataki na sądownictwo i ograniczanie niezależnych mediów, podczas gdy Czesi, którzy nie ufają rządowi i mediom głównego nurtu, często postrzegają Orbána jako nieprzekupnego przywódcę, któremu leży na sercu dobro zwykłych ludzi.

Rola nowego prezydenta Czech (Petra Pavela) w perspektywie poprawy stosunków czesko-polskich i wzmocnienia wpływów politycznych Czwórki Wyszehradzkiej.

Wydaje się, że nowy prezydent Czech będzie przedkładał dobre stosunki z Polską nad swój krytyczny stosunek do narodowo-konserwatywnego polskiego rządu, zwłaszcza w wyniku wspólnych działań w sprawie ukraińskiej. Elektorat czeskiego prezydenta składa się z liberalnego rdzenia, krytycznie oceniającego stan polskiej demokracji, prawa kobiet czy praworządność. Jednak popularność Polski w tym konkretnym segmencie wzrosła ze względu na jej twardy proukraiński kurs.

Petr Pavel charakteryzuje V4 jako forum konsultacyjne i sugeruje, że powinno ono zostać poddane ponownej ocenie. Zdaniem Pawła V4 obecnie nie jest w stanie skutecznie funkcjonować jako instrument koordynacji polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Czeski prezydent uważa, że ​​formatu V4 nie należy przeceniać. Podobnie bliski sojusznik Pawła, prezydent Słowacji Čaputová, wskazuje na kryzys tożsamości i rozbicie Grupy Wyszehradzkiej.

Karyna Koshel